Het verschil tussen pijn en lijden

Boeddha zei het al: “Pijn is onvermijdelijk, lijden is een keuze”. Wat betekent dit concreet?

Simpel voorbeeld 
Stel, je stoot je voet. Dat doet pijn. Vervolgens begin je in je hoofd te foeteren tegen jezelf: “Kijk dan ook beter uit, wat ben je toch stom”. Die gedachten veroorzaken lijden.

De pijn in dit voorbeeld duurt maar even. Je wrijft over je voet en met een beetje mazzel is het ongemak snel weg. De gedachten met de negatieve zelfevaluatie kunnen echter veel langer duren: opeens komen er andere voorbeelden in je op waar je “ook zo stom was”. Je humeur is verpest. Je bent in de valkuil van het negatief evaluerende verstand gestapt.

Hoezo een keuze?
Je hebt de keuze om niet mee te gaan in de riedel van negatieve gedachten over jezelf. Hoe je dat doet? Ik kan je een paar tips geven, die komen uit een methode genaamd ACT: Acceptatie en Commitment Therapie.

• Merk op wat er gebeurt in je hoofd en zeg dan in jezelf: o ja, daar hebben we het ‘wat-ben-je-toch-stom-verhaal’ weer, of welk verhaal er ook in je hoofd speelt. Het 'ik-ben-niet-goed-genoeg-verhaal' kent bijna iedereen.
• Wat ook werkt: geef je verstand een grappig koosnaampje waardoor je jezelf steeds eraan herinnert je eigen gedachten niet zo serieus te nemen.
• Je kunt je gedachten ook opschrijven of hardop uitspreken, liefst met een komisch cartoonstemmetje. Zodra je gedachten uit je hoofd haalt en ernaar kijkt of luistert schep je afstand en dat geeft ruimte.

Ik noem mijn verstand Miep en als ze weer tekeergaat denk ik “Aha, daar komt Miep weer de hoek om scheuren”, “Ja hoor, ze zit weer te miepen” of “Bedankt Miep!”.

Deze voorbeelden lijken misschien te simpel voor woorden. “Dat kan niet werken” zei Miep tegen mij. Ik besloot om met deze en andere ACT-experimenten te gaan oefenen en jawel, het werkt echt.

ACT is inmiddels erkend als bewezen effectief en helpt om afstand te nemen en het hele proces in je hoofd waar te nemen zonder erin mee te gaan. Dat geeft een hoop rust omdat je gedachten geen negatieve impact meer hebben op je emoties en omdat je ze niet gelooft worden het ook geen overtuigingen. Je kunt dan je tijd en energie besteden aan wat je echt belangrijk vindt.

Kenmerk van coaching met behulp van ACT is dat je door middel van eenvoudige oefeningen en experimenten snel inzicht krijgt in je eigen denkpatronen. Soms is het even schrikken als je je bewust wordt wat er zich allemaal afspeelt in je eigen hoofd. Wat eerst een soort mentaal achtergrondprogrammaatje was dat ongemerkt altijd draaide ga je nu bewust waarnemen. Deze schrik duurt maar even want door dit bewuste waarnemen kun je gaan kiezen hoe je daar mee om wilt gaan en dan wordt het een ander verhaal.

Als je de bereidheid hebt om de pijn van het leven te doorvoelen, voorkom je dat je in de valkuil stapt van het creëren van lijden. Door de negatieve opmerkingen van je brein niet meer voor waarheid aan te nemen kun je ze gaan doorzien als de losse gedachtenflodders die het verstand nu eenmaal continu afvuurt. Daardoor ga je steeds meer rust en ontspanning ervaren, zelfs een innerlijke vrijheid.

Dus, terugkomend bij de uitspraak van Boeddha: “Pijn is onvermijdelijk, lijden is een keuze”… wat kies jij?

Saskia Willockx
www.be-essence.nl