Back to basics, volgens mijn definitie
Er groeit een onrust in mij. Martha Graham, een belangrijke grondlegger van de moderne dans, zou het "blessed unrest" noemen. "Er is een vitaliteit, een levenskracht, een energie, die alleen van jou is en via jouw handelen tot uiting komt. Als je die blokkeert, zal het nooit via een ander bestaan en verloren zijn. Het is niet aan jou om te beslissen hoe goed of waardevol het is. Het is aan jou om het van jezelf te laten zijn, het je drijfveer te laten zijn. Er is geen tevredenheid! Er is alleen een levendige ontevredenheid, een zalige onrust die ons op gang houdt en ons tot leven brengt" aldus Martha.
Mijn onrust draag ik al decennia mee. Doen we dit allemaal wel goed? Gaat het wel over de goede dingen? Gaat het echt wel over carrières, geld, consumeren. Is welvaart wel waar de groei moet zitten? Waar blijft dan het welzijn?
Zeker de laatste veertien maanden werd die onrust groter. Wat zegt het ontstaan en de enorme verspreiding van zo'n virus over de wijze waarop we leven, de samenleving hebben ingericht? Bereiken we niet de grenzen aan de groei, die in de jaren '70 al voorspeld werden, in het jaar van mijn geboorte? Hoe gezond zijn we eigenlijk? En naast de grote vragen, om me heen kijkend, hier in de stad en naar het nieuws, kwamen ook de kleinere vragen: "waarom (in vredesnaam!) is Jamin een essentiële winkel?" "waarom duurt een gevoel van gezamenlijkheid en solidariteit maar zo kort?" en nog recenter de vraag "waarom hebben we het alleen over 'terug naar' en niet óók over 'wat heeft het opgeleverd? wat willen we houden? wat hebben we geleerd en hoe kunnen we het beter doen?' Waarom willen we zo graag terug naar gisteren en niet terug naar morgen?
En dus stel ik me die vragen in elk geval zelf. En constateer dat ik op een bepaald niveau enorm tot rust gekomen ben de afgelopen maanden. Er was ineens geen ratrace meer, dus ik hoefde er ook niet in mee. Hoefde me niet te verantwoorden over gebrek aan vakantieplannen of overvolle sociale schema's. Omdat ik het domweg lekker vind om thuis te zijn, te lezen, te tuinieren, te tuttenbellen en te zijn. Ik hoef niet zo nodig weg, of uit, om te ontspannen. Ik wil weg en uit omdat het fijn is om daar te zijn, niet omdat ik dan kan vluchten van een dagelijks bestaan. Dan is er iets niet goed met mijn dagelijks bestaan, denk ik dan.
Het omgevingspsychologen echtpaar Kaplan en Kaplan beschrijven dat in hun attention restoration theory als 'being away effect'. Het gaat dan over verblijven in de natuur, als een manier om even op adem te komen, verandering van omgeving die heel gezond is, mits.... het geen vlucht is, maar een manier om even op te laden. Geen noodzaak, maar een middel. Als vluchten een must wordt, is er in de basis iets niet goed. Ik heb gemerkt dat het afgelopen jaar voor mij daar over ging. Ik wil het niet nodig hebben om 'eruit' te gaan. Het is fijn om eruit te kunnen gaan, maar niet om iets te ontvluchten. En dus ben ik mezelf gaan afvragen: wat is voor mij essentieel? Waar bestaat voor mij de basis uit? En dan is het eigenlijk heel overzichtelijk: gezondheid, verbinding met mensen en de wereld om me heen en groei en ontwikkeling. Welzijn.
Zoals zovelen ben ik me gaan storten op de tuin. Nieuwe bijenlokkende planten proberen, zaaien, verzorgen. Ik ben begonnen met een kleine moestuin, een experiment. Mijn eigen salades en hartige taarten, met eigen sla, radijs en spinazie. Potjes zaailingen van tomaten en komkommer op de vensterbank en wachten op beter weer zodat die ook naar buiten konden. En ik las het boek "Tuinieren voor de geest". Over de gezondheidsvoordelen, fysiek en mentaal, van verblijven in de natuur en tuinieren. Een prachtig boek. Niet alleen voor tuinliefhebbers, maar voor iedereen die geïnteresseerd is in welzijn van mensen. Want hoe man made onze wereld tegenwoordig ook is en hoe veel ons dat ook brengt, we zijn en blijven natuur wezens. Van de pak 'm beet 200.000 jaar dat de mens bestaat leven we slechts iets meer dan anderhalve eeuw zonder directe verbinding met de natuurlijke wereld om ons heen en de afgelopen vijftig vrijwel helemaal niet meer. Wetenschappers stellen dan ook dat de evolutie van de mens, die altijd heeft plaatsgevonden onder natuurlijke omstandigheden, inmiddels stilstaat. Het is geen onzin, dat groen en buiten een enorme positieve invloed heeft op onze biologie. Het is de basis van menselijke evolutie.
En inmiddels begint een droom die ik al heel lang koester, langzaam maar zeker een visie te worden en misschien wel een echt plan. Ik wil back to basics. Nee, geen tijgervel, geen commune of kluizenaarsbestaan. Ik wil bijdragen aan mijn eigen welzijn en dat van andere (kwetsbare) mensen. Door een tuin te creëren die als veilige groene plek dagbesteding biedt aan mensen met een beperking en mentale gezondheidsproblemen en tegelijkertijd een plek waar iedereen die dat wil een bezoekje kan brengen, een kopje thee kan komen drinken met iets zelfgemaakt lekkers, met zelfgekweekte ingrediënten. 'Being away' zoals de Kaplans dat bedoelen. Een therapeutische tuin, volgens de principes van Social and Therapeutic Horticulture. Een werkwijze van de Britse organisatie Thrive, bij wie ik de afgelopen maand mijn eerste introductiecursus heb gevolgd. Ik wil een plek creëren waar het gaat over zijn, niet over vaart. Een plek van groei en ontwikkeling, verbinding met mensen en de wereld om me heen. Een plek zonder ratrace en zonder Jamin. Een plek waar essentieel echt essentieel is. In elk geval volgens mijn definitie.
Of dat echt gaat lukken? Geen idee. Ik heb nog veel te leren en het is vast een mega-klus. Maar ik wil zo graag dat Corona niet alleen maar de boeken ingaat als verloren tijd, als een crisis die we gauw weer achter ons moeten laten. Dat we alleen maar weer zo snel mogelijk terug moeten naar door, door, door. Daar zit mijn 'blessed' onrust. Ik wil zo graag dat het óók iets heeft gebracht. En dus symboliseert mijn 'zorgtuin' in elk geval wat ik heb overgehouden aan de afgelopen veertien maanden en wat ik wil behouden.
